Komunikacja interpersonalna w psychoterapii – zwykła czy niezwykła?

W założeniach niektórych podejść terapeutycznych relacja z terapeutą jest odtworzeniem  kształtu relacji z ważnymi dla klienta osobami. Z badań wiadomo także, że kontakt z terapeutą sam w sobie może być najbardziej pomagającym elementem terapii*. Skoro tak, to czy sposób komunikacji terapeuty i klienta jest wyjątkowy? Specyficzny? Niezwykły? Niespotykany? Ulubiona odpowiedź psychologów brzmi: to zależy.

Asymetryczny kontakt

Warto uświadomić sobie pewne ograniczenia relacji w terapii. Psychoterapeuta nie jest przyjaciółką lub przyjacielem do wypłakania się w ramię. Terapia nie jest też rozmową dla przyjemności. Terapeuta jest osobą, która prowadzi proces pomagania, nie jest personalnie zaangażowana w życie klienta, potrafi z dystansem ocenić to, co klient wnosi na terapię. Wiąże się to ze zwiększoną świadomością terapeuty co do kontaktu. Tę różnicę pomiędzy klientem oraz terapeutą nazywa się asymetrią kontaktu**. Relacja z terapeutą nie będzie więc relacją przyjacielską, choć nie wyklucza to ciepłej atmosfery na sesjach terapeutycznych.

Mechanizmy takie same

Sama forma relacji z terapeutą nie jest więc typowa, w tym sensie, że nie jest relacją taką jak znajomość z każdą inną osobą. Jednakże aparat komunikacyjny pozostaje taki sam. Nie chodzi tutaj oczywiście o umiejętności słuchania, rozumowania czy mówienia, choć ich jakość również jest ważna dla terapii. Nie zmieniają się założenia dotycząc komunikacji interpersonalnej w terapii. Nadal jest to proces wymiany informacji. Na komunikację składają się znaki i symbole, dzięki którym tworzy się znaczenia. Owe znaczenia mają sens jedynie w odniesieniu do tej relacji i do komunikacji z jej uczestnikami. Komunikacja z terapeutą również przebiega etapami***.

Można powiedzieć, odpowiadając na zadane na początku pytanie, że komunikacja w terapii nie jest niezwykła czy wyjątkowa. To sytuacja i kontekst spotkań z terapeutą sprawia, że relacja ta nie jest typowa.

Autor: Paweł Zalewski

*Grzesiuk, L., Szuszek, H. (2011). Psychoterapia: praktyka. Warszawa: Wydawnictwo ENETEIA.

**Szustrowa, T. (2005). Swobodne techniki diagnostyczne: wywiad i obserwacja. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

**Morreale S. P., Spitzberg B. H., Barge J. K. (2008). Komunikacja między ludźmi: motywacja, wiedza i umiejętności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.