Makiwelistyczny rys osobowości jest zjawiskiem często występującym w świecie intensywnej, bezpardonowej walki o realizację celów. W świecie polityki, biznesu i osób najbliższych. Arena walki o wpływy przyciąga osoby o tym wyjątkowym usposobieniu.
Zjawisko to zostało pokazane przez badaczy Richarda Christiego i Florence Geis w ich monografii Studies in Machiavellianism (1970). Od roku 1970 ukazało się kilkaset prac badawczych nad zjawiskiem makiawelizmu.
Można z podziwem patrzeć na skuteczność osób wyposażonych w makiwelistyczne sposoby działania, natomiast nie sposób dostrzec zagrożeń, jakie niesie ta strategia postępowania w życiu społecznym i relacjach w bliskich związkach.
Osobowość Makiawelistyczna, to osobowość przywódcy, podejmującego próby kontrolowania zachowań podwładnych i osób będących w sferze jego wpływów. Polega na realizacji celów metodą manipulacji interpersonalnej. Charakterystyczne cechy takiej postawy, to brak uczuć w kontaktach interpersonalnych, instrumentalne traktowanie, zgoda na łamanie norm moralnych i zasad postępowania, stosowanie zasady: cel uświęca środki, brak ideologicznego zaangażowania, silny kontakt z rzeczywistością.
Pozornie to osoby o wysokiej atrakcyjności społecznej, biorąc pod uwagę ich koncentrację na realizacji celów, determinację w działaniu. Jak dotąd badano zjawisko w bardzo szeroki spektrum życia społecznego. Moim zdaniem do najciekawszych w opisywanym materiale należą badania par małżeńskich. Bardzo ciekawym zagadnieniem jest konieczność uwzględnienia płci w rozpatrywaniu roli makiawelizmu w kontaktach społecznych.
Okazuje się, że społeczne wyobrażenie roli żony/matki narzuca makiawelistkom zachowania niezgodne z ich preferencjami (opiekuńczość, troska o innych, poświęcenie). To może być kłopotem w spełnieniu się w tej roli, wymaga zwiększonego wysiłku i może być źródłem dodatkowego stresu. Dla makiawelistek to nieproporcjonalnie duży wysiłek w stosunku do korzyści.
Makiawelizm mężczyzn jest społecznie akceptowalny, a w oczach parterki może być przejawem cech definiujących mężczyznę jako atrakcyjnego partnera. W przypadku kobiet ich makiawelizm ułatwia budowanie relacji w obrębie innych kobiet. To przeciwna sytuacja do makiawelistycznych mężczyzn – mężczyznom w ich grupie uniemożliwia. Ci mają problem w budowaniu satysfakcjonujących przyjaźni w obrębie swojej płci.
Przeprowadzone badania dokumentują związki makiawelizmu z psychopatologią. Makiaweliści posługują się kłamstwem, oszustwem, manipulacją i robią to bardzo skutecznie. Kierują się egocentryczną motywacją, są niedojrzali, nie posiadają etycznego kręgosłupa. Nie mają ponadprzeciętnych uzdolnień społecznych, długoterminowo nie radzą sobie w życiu realnym, a ich postępowanie długofalowo jest nieskuteczne.
Tak więc odkrycie, że nie jest to tylko strategia, a wymiar osobowości pokazuje skalę zagrożeń jakie niesie ze sobą makiawelizm, a negatywne skutki stosowania tej postawy są
niszczące emocjonalnie dla osób funkcjonujących w obszarze działania makiawelisty. Nieufność, brak uczuć wyższych, instrumentalne traktowanie, brak empatii, narażają innych uczestników tej relacji na dyskomfort psychiczny i niszczą ich poczucie dobrostanu.
Literatura
Pilch, I. ( 2008 ) Makiawelista wśród ludzi. Nowe badania, Psychologia Społeczna,
2008 tom 3 (8) 231–242
Piotr Surowy
Psycholog, Psychoterapeuta
Prowadzi psychoterapię osób dorosłych. Obszar pomocy to: kryzys życiowy, zdrada, utrata pracy, wypalenie zawodowe, stres w życiu osobistym i zawodowym, rozłąka, nerwice, depresja, stany lękowe, niskie poczucie własnej wartości.